Paas eieren

Het ei als vruchtbaarheidssymbool

Wanneer het zaad in de akkers gezaaid is weet je pas of het ontkiemt en levensvatbaar is wanneer het de grond uit komt, daarvoor zie je er niets van en weet je dus niets van de levensvatbaarheid van het gezaaide zaaigoed.
Het ei is sinds de vroegste geschiedenis een symbool geweest van deze onzichtbare levenskracht en was verbonden met verschillende rituelen om de vruchtbaarheid van het land op te wekken door over een ei heen te ploegen of eierschalen in de voren te strooien of door het zaaizaad te mengen.
De oude Germanen begroeven al eieren in de akkers om deze vruchtbaar te maken. Het eeuwenoude gebruik om eieren te verstoppen en deze dan door de kinderen te laten zoeken is hierop gebaseerd. Bij veel oude gebruiken is het zoeken van iets waarvan je iets goeds verwacht een belangrijk onderdeel van het opwekken en stimuleren van wat je wilt bereiken. Het beschilderen van de eieren is niet louter ter decoratie maar is in heidense tradities vaak een magische handeling waarbij de levenkracht van het ei geactiveerd wordt.


Het ei als grafgift

Beschilderde eieren zijn gevonden in oude Romeinse graven, oude Egyptische graven en in het Pergamonmuseum in Berlijn bevindt zich een struisvogelei, dat gevonden werd in een graf uit het oude Babylon van de 9e - 7e eeuw voor nul. Veel volkeren kennen dit gebruik, als grafgift symboliseerd het ei de kiem van hoop op een nieuw leven. Tot in deze tijd is het in Griekenland de gewoonte om met Pasen een rood ei op de graven te leggen.


Het ei in scheppingsmythen

Bij de oude Egyptenaren speelde het ei een belangrijke rol in het ontstaan van het heelal.
Zo zou de zon uit een ei onstaan zijn. In het oude China was het heelal in den beginne een duistere chaos dat op een gegeven moment de vorm van een ei aannam waaruit alles ontstaan is.
In het oude Finse Epos de Kalevala lezen we dat de hemel, aarde, zon en maan ontstaan zijn uit eieren. De oude Hindoïstische boeken de Rig Veda evenals de Brahmanda Purana beschrijven het universum als een kosmisch ei dat zich uitdijt en weer ineenkrimpt, zich steeds oneindig cyclisch herhalend.
Het ei speelt een belangrijke rol in scheppingsmythen van over de hele wereld.
Het ei symboliseerd een oer-levenskracht waaruit alles ontstaan is.


Tradities rond eieren

Vrijwel over de hele wereld is het ei een symbool van vruchtbaarheid en levenskracht.
Eieren werden in Europa beschilderd om de kracht van de eieren de activeren, ook de Chinezen verven al vele eeuwen eieren   (zie:infonu.nl).
De levenskracht van de eieren werd niet alleen geactiveerd door ze te beschilderen en te zoeken. Een bekend gebruik was het eiertikken, waarbij twee mensen hun ei tegen dat van de andere aantikte tot een van de eieren barste. De winnaar kreeg het gebarste ei van de ander. Er bestonden ook eierdansen waarbij men danste rond eieren die op de grond lagen. De bedoeling was de eieren zonder deze te breken uit de kring te dansen. Op een gravure uit 1558 (afbeelding rechts) danst een boerin een eierdans en ook een schilderij in het Rijksmuseum in Amsterdam van Pieter Aertsen uit 1552 heeft als thema "De eierdans". Ook werden er wedstrijden eierrollen gehouden waarbij eieren van een heuvel afgerold werden (zie Lankester blz.120-121).

Het beschilderen van eieren is een eeuwenoude traditie die we in verschillende culturen tegenkomen. In Europa was deze traditie verbonden met het begin van de lente evenals allerlei andere gebruiken rond eieren om de levenskracht van de lente te activeren. Pas rond de zeventiende eeuw werden paaseieren voor het eerst gekoppeld aan een paashaas....